ကရာေတး နွင့္ ဇင္ ဗုဒၶဘာသာ

Oleh Linn Nhyo Taryar

Friday, October 24, 2014

Bagikan :

Tweet

ကရာေတး 空手 ("empty hand") လက္နက္မဲ့ ခုခံကာကြယ္ျခင္း

မွာ မိမိအေနျဖင့္ တိုက္ခိုက္သူ၏ မေမွ်ာ္လင့္နိုင္ေသာ တိုက္ခိုက္မႈကို ရုတ္တရက္ လွ်င္ျမန္စြာ ေရွာင္တိမ္းကာ ၄င္းတိုက္ခိုက္သူအား မိမိကို ဆက္လက္မတိုက္ခိုက္နိုင္ေစရန္ ခ်က္ခ်င္း ျပန္လည္ ခုခံထိန္းခ်ုပ္ ကာကြယ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ဂ်ပန္ ဘာသာ စကားလံုးကို ျမန္မာအသံထြက္ျဖင့္ ေခၚဆိုထားျခင္းျဖစ္သည္။ မူရင္း ဂ်ပန္ဘာသာ အသံထြက္အတိုင္းေရးပါက ခါရာ့တဲ (or) ကရာေတး ဟု လည္း ေရးသားနိုင္ပါသည္။

စကားလံုးတစ္လံုးစီ ကို ဘာသာျပန္ျကည့္ပါက-

ခါရာ့ မွာ 空 Empty "ဗလာ" ျဖစ္၍၊

တဲ မွာ 手 Hand "လက္" ဟု အဓိပၸါယ္ရပါသည္။

မိမိမွ ျကိုတင္ တိုက္ခိုက္ျခင္း မဟုတ္ပဲ မိမိအား လာေရာက္ထိပါးမွသာ တုန့္ျပန္ကာကြယ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။  

ဂ်ပန္ ကရာေတး ကိုယ္ခံပညာ日本の空手 တတ္လွ်င္ မိမိထက္ အင္အား ဗလ သာသည္လည္းျဖစ္ေစ၊ လက္နက္ကိုင္ေဆာင္ထားသည္လည္းျဖစ္ေစ၊ တေယာက္ထက္မ်ားသည့္ ရန္သူကိုလည္းျဖစ္ေစ ေကာင္းစြာ ခုခံကာကြယ္တန္ျပန္တိုက္ခိုက္နိုင္သည္။ 

မိမိကိုယ္မိမိ ယံုၾကည္မႈ ၊ အမွန္တရားကို ယံုၾကည္မႈ ထားပါ။ မိမိမွာ ေအာင္ျမင္ျဖတ္သန္းႏိုင္ရမယ္ ဆိုတဲ႔ ယံုၾကည္မႈ စိတ္ဆႏၵသာ ရွိပါ။ ရန္သူ အားလံုးကို ျဖတ္ေက်ာ္ႏိုင္ပါသည္။ မိမိကိုယ္မိမိ ယံုၾကည္မႈ ႏွင့္ မိမိ လံုၿခံဳမႈကို ျမႇင့္တင္ႏိုင္ရန္ လူတိုင္း အေရးႀကံဳလွ်င္ သက္လံုေကာင္းေစရန္ နည္းလမ္းတခု အျဖစ္ ကရာေတး ကိုယ္ခံပညာရပ္ကို သင္ျကား ေလ့က်င့္နိုင္ျကပါသည္။

တစ္ခုတည္းေသာ သန္႔စင္မြန္ျမတ္ေသာ ဗုဒၶ ဓမၼ မူလရင္းျမစ္ ပိဋကတ္ သည္ ေထရဝါဒ  တြင္သာ ပါရွိသည္။ ေထရဝါဒ  တြင္လူသားအက်ိဳးျပဳ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမ တရားေတာ္ (Teachings of Buddha) မ်ား ပါဝင္သည္။ သို႔ရာတြင္ မဟာယန ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဇင္ ဗုဒၶဘာသာတို႔သည္လည္း သူ႔နည္းသူ႔ဟန္နဲ႔သူ လူသားအက်ိဳးျပဳ ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမ တရားေတာ္ (Teachings of Buddha) မ်ား ပါဝင္သည္။ ဗုဒၶ ျမတ္စြာဘုရားနွင့္ ဗုဒၶဘာသာ ၏ ေမတၱာ-ဂရုဏာ (Loving-kindness) တရားေတာ္ နွင့္ သည္းခံျခင္း Tolerance သည္ ကမၻာေပၚတြင္အလြန္ေက်ာ္ျကားလွသည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားမိန့္ျကားခ်မွတ္ခဲ့ေသာ ေမတၱာဝါဒ ၊ အမွန္တရား နွင့္ လူသားအက်ိဳးျပဳ ျငိမ္းခ်မ္းေရးဝါဒ သည္ အေက်ာ္ျကားဆံုး လူသိအမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဘာသာသည္ မဂ္ဖိုလ္ နိဗၺာန္အက်ိုး၊ တမလြန္အက်ိုးမ်ားသာမက မ်က္ေမွာက္ဘဝျကီးပြားေရးအတြက္ က်င့္ျကံရမည့္ ေအာင္ျမင္ေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ အိမ္ေထာင္ေရး၊ မိသားစုေရး၊ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးစသျဖင့္ အေျကာင္းအရာစံုလွ၏။

ထို့ေျကာင့္ ဗုဒၶဘာသာသည္ ျမန္မာ့ စြယ္စံုက်မ္းသဖြယ္ျဖစ္ေန၍ ဗုဒၶဘာသာကို ျမန္မာ့ယဉ္ေက်းမႈ၏ ေရေသာက္ျမစ္ဟုလည္း တင္စားေခၚဆိုျကသည္။

ကရာေတး သည္ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ 禅 နွင့္ မ်ားစြာ ေပါင္းစပ္ေနေျကာင္း ေတြ့ရသည္။ အေရးအျကီးဆံုးအခ်က္သည္ နည္းစနစ္ (Method) ျဖစ္သည္။ ဂ်ပန္ျပည္ တြင္ ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ ကို 達磨 Daruma) ၊ ဇင္(ဈာန္) ဗုဒၶဘာသာ (Zen Buddhism) နွင့္ ဂ်ပန္ကရာေတး ကိုယ္ခံပညာတို့၏ ေရွ့ေဆာင္ဦးစးီ စတင ္တည္ေထာင္သူအျဖစ္ ေဖာ္ျပျကသည္။                             

ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ သည္ ကိုယ္ခံပညာသမိုင္းတြင္ ဩဇာအျကီးမားဆံုးေသာ သူမ်ားထဲတြင္ တစ္ဦးအပါအဝင္ျဖစ္သည္။ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ ၏ တရားရႈမွတ္ျခင္း Zazen 坐禅,  冥想, 沉思, 禅 သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ျကားသည္။

ကရာေတး တြင္ မိမိကိုယ္မိမိယံုျကည္ျခင္း(自信 self-confidence )+ ေမတၱာ-ဂရုဏာ (愛情のこもった優しさ Loving-kindness)+ သည္းခံျခင္း 忍耐 (我慢) patience + မိမိကိုယ္မိမိအားကိုးျခင္း(自立 self reliance)+ အသိဉာဏ္(インテリジェンス intelligence)+ လက္ေတြ့က်င့္စဉ္(実習 , 練習 practice) + နည္းစနစ္က်ျခင္း (体系的 空手,  システム ( 組織 ) + စနစ္ (体系的な方法 systematic methods) သည္ အလြန္အေရးျကီးေပသည္။

လူသားတိုင္း သည္းခံျခင္းတရား ျပည့္စံုနိုင္ေစရန္ လူသားတိုင္း ေမတၱာတရားတို့ကို ျဖည့္ဆည္းထားရန္လိုအပ္ ပါသည္၊ ဗုဒၶ ျမတ္စြာဘုရား နွင့္ ဗုဒၶဘာသာ ၏ ပါရမီဆယ္ပါး တြင္ ေမတၱာပါရမီ + ခနၱီ ပါရမီ (ေမတၱာ+သည္းခံခြင့္လွြတ္မႈကို ျဖည့္က်င့္ျခင္း) ပါဝင္သည္၊

ကရာေတးတြင္ အသံုးခ်မႈသိပၸံပညာမ်ား (Applied Sport Science ) ပါဝင္သည္။ ကရာေတးကြ်မ္းက်င္မႈ ဆိုင္ရာမ်ားတြင္ စြမ္းအား(Power) ၊စက္ဝိုင္းပံုသဏၭာန္လည္ပတ္ေရြ့လ်ားသည့္အရွိန္ (Centripetal Acceleration) ၊ မ်ဉ္းေျဖာင့္လႈပ္ရွားမႈအရွိန္(Linear acceleration) ၊ နည္းပရိယာယ္(Tactics)၊ အား (နယူတန္ ၏ ေရြ့လ်ားမႈ ဆိုင္ရာ ဒုတိယနိယာမ Force = Mass x Acceleration) ၊ စက္ဝိုင္းပံုသဏၭာန္လည္ပတ္ေရြ့လ်ားသည့္အား (centrifugal force) ၊ ဂရက္ဗီေတးယွင္း ကမၻာေျမျကီးဆြဲအား(Gravitation) ၊ မိုမင္တမ္ (ေခၚ) အဟုန္(Momentum) ၊ မ်ဉ္းေျဖာင့္အတိုင္း ေရြ့လ်ားသည့္လႈပ္ရွားမႈ(Linear motion) ၊ စက္ဝိုင္း ပံုသဏၭာန္ေရြ့လ်ားသည့္ ေရြ့ရွားမႈ(Circular motion)၊ ေတာ္ဆို ရိုေတးယွင္းနယ္ ဖို့စ္ (ေခၚ) တင္ပဆံု ေျခသလံုး ဝမ္းဗိုက္ပိုင္း ခါး နွင့္ အထက္က ရင္ေခါင္းပိုင္း လက္ေမာင္း လက္ဖ်ံ ေပါင္းစပ္လည္ပတ္ေရြ့လ်ားသည့္ အား (Torso rotational force) ၊ အင္နားရွား(Inertia) ၊ အလုပ္ျပီးျခင္း (Workdone) ၊ အလ်င္ အျမန္နႈန္း(Velocity)၊ ပါဝါ(power) နွင့္လႈပ္ရွားမႈ(Movement) ...စသည့္ သိပၸံနည္းက်က် သင္ရိုးညွြန္းတမ္း အခ်က္မ်ားပါဝင္သည္။ ေလ့လာေတြ့ရွိခ်က္မ်ားအေပၚမွ စမ္းသပ္ခံနိုင္ေသာ ကိုယ္ခံပညာသိပၸံ ပညာတြင္ အေျခခံသည္။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာစြမ္းအား(physical power) ၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာစြမ္းအား(spiritual power) ဆိုင္ရာ သီအိုရီ နွင့္ လက္ေတြ႕က်င့္စဥ္ ဟူ၍ပါဝင္သည္။

၁၉၄၂ ခုနစ္ ေနာက္ပိုင္းကာလတြင္ ဂ်ပန္ ကရာေတး ပညာရပ္သည္ ျမန္မာနိုင္ငံသို့လည္း ပ်ံ့နွံ့ေရာက္ရွိခဲ့ပါသည္။ ဒဂံု ကရာေတးအသင္း၊ အဆာဟိ ကရာေတးအသင္း၊ ဟိုက္ကာရီ ကရာေတးအသင္း၊ ဗထူးတပ္မေတာ္ ကရာေတးအသင္း၊ ယူနိုက္တက္ ကရာေတးအသင္း၊ အိုကီနာဝါ ကရာေတး အသင္း၊ တိုက္ဂါး ကရာေတးအသင္း၊ အိုယားမား ကရာေတးအသင္း၊ ဘားမား ကရာေတးအသင္း၊ ဂိုစိုးကု ကရာေတး အသင္း၊ ဂိုဂ်ဴးကု ကရာေတးအသင္း၊ အက္ဆက္ ကရာေတးအသင္း၊ တန္ဆိုင္း ကရာေတးအသင္း၊ ဖူနာကိုရွိ ဂီခ်င္း ကရာေတးအသင္း၊ ဆိုရွိကိ ကရာေတးအသင္း စေသာ ကရာေတး အသင္းဖြဲ့မ်ား ေပၚေပါက္ခဲ့သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ ရွိုတိုကန္ ကရာေတး စတိုင္နွင့္ က်ိုရွင္ကိုင္း ကရာေတး စတိုင္ တို့ကို အဓိကထားျပီး ကစားျကသည္။ တကၠသိုလ္ ေကာလိပ္မ်ား၊ အထက္တန္းေက်ာင္းမ်ား၊ တပ္မေတာ ္နွင့္ ရဲတပ္ဖြဲ့ တို့တြင္ ကရာေတး သင္တန္းမ်ား ေပၚ ထြန္းခဲ့သည္။

၁၉၇၈ -၁၉၈၁ ခုႏွစ္တြင္ ကၽြန္ေတာ္ေရးသားျပဳစုခဲ့ေသာ ကရာေတး Thesis: Kihon (基本), Kata (型 or 形), Kumite (組手) " The 3 Ks process of Karate" အား ၁၉၈၁ ခုနစ္တြင္ ဂ်ပန္ ကရာေတး အသင္း (J.K.A) ၏ နည္းျပခ်ုပ္ ဆရာျကီး မာဆာတိုရွိ နာကာရားမား က အသိမွတ္ျပု လက္ခံခဲ့သည္။ က်ိုရွင္ကိုင္း (Kyokushin) စတိုင္(Style) သည္ ရွိုတိုကန္ စတိုင္(Style) ျပီးလွ်င္ ဒုတိယေျမာက္ အထင္ရွားဆံုးေသာ ကရာေတး စတိုင္(Style) ျဖစ္သည္။

 

ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ (Father of Zen Buddhism ) သည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ပ်ံ့ပြားေရးအတြက္ (520 AD) တြင္ တရုတ္ျပည ္ေရွာင္လင္ဘုရားေက်ာင္းသို့ ေရာက္ရွိခဲ့ေသာ အိနၵိယလူမ်ိုး တရားျပ ဆရာေတာ္ျဖစ္သည္။ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ဇင္ဗုဒၶဘာသာတို႔တြင္ ကမၻာတြင္ နာမည္ေက်ာ္ၾကား လူသိအမ်ားဆံုးဆရာေတာ္ ျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္ ေရွာင္လင္ ဘုရားေက်ာင္း သို့ ေရာက္ရွိခဲ့ျပီး ေရွာင္လင္ ကိုယ္ခံပညာ နွင့္ ခ်န္ ဗုဒၶဘာသာ ကို စံနစ္တက် သင္ၾကားေလ့က်င့္ေပးခဲ့သည္။

ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ဆရာေတာ္ေဗာဓိဓမၼ ကို (達磨 Daruma) ၊ ဇင္(ဈာန္) ဗုဒၶဘာသာ(  禅 Zen Buddhism) နွင့္ ကိုယ္ခံပညာတို့၏ ေရွ့ေဆာင္ ဦးစီး ဦးကိုင္ စတင္သူ အျဖစ္ ေဖာ္ျပၾကသည္။

ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ သည္ ကိုယ္ခံပညာ သမိုင္းတြင္ ဩဇာအျကီးမားဆံုးေသာ သူမ်ားထဲတြင္ တစ္ဦးအပါအဝင္ျဖစ္သည္။ ဇင္ ဗုဒၶဘာသာ ၏ တရားရႈမွတ္ျခင္း Zazen 坐禅 သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ျကားသည္။

"ဇင္" သည္ က်င့္စဥ္သည္ စိတ္ကို ပစၥဳပန္တည့္တည့္တြင္ အဓိက ထားရွိသည့္ နည္းလမ္းမ်ား၊ က်င့္စဥ္မ်ားပါဝင္သည္။ သုတၱန္၊ အဘိဓမၼာ စသည့္ တရားမ်ား၊ အထူးပါဝင္ျခင္း မရွိေခ်။ သစၥာေလးပါးႏွင့္ ဝိပႆနာ က်င့္စဥ္မ်ား ပါဝင္ျခင္း

မရွိေခ်။ လူအမ်ားနားလည္ရန္ " ဇင္ဝါဒ" ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ "ဇင္ ဗုဒၶဘာသာ " ဟူ၍ လည္းေကာင္း ေခၚေဝၚသံုးႏႈန္းရေသာ္လည္း စင္စစ္ ဇင္ဝါဒ ကို တစ္စံု တစ္ရာ ပညတ္ သတ္၍ ေခၚေဝၚနိုင္ၿခင္းမရွိေခ်။

ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ အစရွိေသာ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ အဆံုးအမမ်ား နွင့္ 

 ဆရာျကီး ဖူနာ့ကိုရွိ ဂီခ်င္း တို့သည္ ကရာေတး(Karate) ၏ (Kara) ဗလာ ကို ......" မိမိအား ေနွာက္ယွက္ထိပါး ေစာ္ကားသူမ်ားအား 

မိမိအေနျဖင့္အခ်ိန္မဆိုင္းပဲ ခ်က္ခ်င္း လက္ခ်ည္းသက္သက္("လက္နက္မဲ့ Unarmed Combat ") ျဖင့္ ခုခံကာကြယ္ျခင္း " ......ဟုေဖာ္ျပခဲ့သည္။ 

ဂ်ပန္ ကရာေတး Founder ဟုေခၚျကေသာ ဆရာျကီး ဖူနာ့ကိုရွိ ဂီခ်င္း 船越 義珍 (၁၈၆၈-၁၉၅၇) သည္ modern karate ကရာေတး ကိုယ္ခံပညာ သမိုင္းတြင္ပထမဆံုး ဆရာျကီး ျဖစ္သည္။

ကရာ (Kara) ၏ ဗလာ ကို ငါ-အတၱဝါဒစိတ္ (Ego/selfish) မရွိျခင္း/ ဗလာျဖစ္ျခင္း ၊ အမုန္းတရား (Hatred) နွင့္ မေကာင္းမႈစိတ္ စေသာစိတ္အညစ္အေျကး မရွိျခင္း/ ဗလာျဖစ္ျခင္း၊ ေလာဘစိတ္ (グリード、欲望 Greed / Desire)၊ ေဒါသစိတ္ (怒り Anger )၊ ေမာဟစိတ္ (無知、妄想 Ignorance/Delusion) စေသာစိတ္အညစ္အေျကး မရွိျခင္း/ ဗလာျဖစ္ျခင္း၊ မာနခက္ထန္ ယုတ္မာမႈမရွိျခင္း/ ဗလာျဖစ္ျခင္း... ဟုေဖာ္ျပခဲ့သည္။

ျမင့္ျမတ္ျဖူစင္ေသာေမတၱာစိတ္ရွိျခင္း၊ စိတ္ယဉ္ေက်းမႈ ရွိျခင္း၊ တိတ္ဆိတ္ျငိမ္သက္ျခင္း၊ စိတ္ကို အတိတ္ (Past) နွင့္ အနာဂတ္ (Future) သို့ ေတြေဝ ေငးေမာမေနပဲ ပစၥုပန္ (Present) တည့္တည့္တြင္ စိတ္ကိုေကာင္းစြာ တည္ျငိမ္စြာ ထားရွိျခင္း...စသည္တို့သည္ ကရာေတးပညာရွင္တို့၏ အေရးျကီး ေသာ အေကာင္းဆံုးအရည္အခ်င္း(空手マスターズの倫理 Ethics of Karate Masters) မ်ားျဖစ္သည္...ဟုေဖာ္ျပခဲ့သည္။

သတၱဝါအားလံုးအား အျကမ္းမဖက္ေရးနွင့္ သုညတ ဝါဒ  Śūnyatā 空 (仏教) တရား လမ္းစဉ္ေပၚတြင္ အေျခခံထားသည္။ သုညတ Śūnyatā (or) emptiness သည္ အလံုးစံု ျငိမ္းခ်မ္းျခင္း ၊ ျပုျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မရွိေသာ ေအးျငိမ္းခ်မ္းသာျခင္း ၊ တဏွာမရွိျခင္း ၊ တဏွာမွ ကင္းလြတ္ျခင္း ၊ ဒုကၡမွ အျပီးတိုင္လြတ္ေျမာက္ျခင္း ၊ စြန့္လြတ္ျခင္း ၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္း ၊ မကပ္ျငိျခင္း ၊ ပူေဆြးမႈ မရွိျခင္း ၊ ငိုျကြေးမႈမရွိျခင္း ၊ေသာက မရွိျခင္း ၊ အညစ္အေျကး ကိေလသာ မရွိျခင္း စသည္တို့ျဖစ္သည္။

ၾကည့္မွန္၏ ေရွ႕တြင္ၾကည့္သူ၏ကိုယ္ေနကိုယ္ထား အမူအရာသည္ ပကတိအတိုင္း 

မိမိတို့ကိုယ္ေနကိုယ္ထား အမူအရာကို မိမိတို့ ျပန္ျမင္နိုင္ေသာ ျကည့္မွန္ (ミラー反射効果 Mirror Reflection Effect) နွင့္တူေသာ ကံ၊ ကံ၏ အက်ိုးနိယာမ  因果関係  (アクション、反応 ) Causality ဟု ေခၚဆိုနိုင္ေသာအမွန္တရားရွိျခင္း ".....  ဟုရွင္းလင္းခဲ့သည္။  

ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား (ဘီစီ ၆၂၃- ဘီစီ ၅၄၃)

ဗုဒၶ ျမတ္စြာဘုရား၏ ဂုဏ္ေတာ္(၉) ပါး တြင္ သတၳာေဒဝ မနုႆာနံ--- နတ္ လူ ျဗဟၼာ သတၱဝါအားလံုးတို့၏ ဆရာသခင္(ဘုရား) ျဖစ္သည္ (Buddha is the Teacher of the Human and Gods)...ဟု ဂုဏ္ေတာ္ ပါရွိခဲ့သည္။ မိန့္ဆိုေတာ္မူခဲ့သည္။ ငါသည္ ဖန္ဆင္းရွင္ထာဝရဘုရား God ဟု မိန့္ဆိုေတာ္မမူခဲ့ပါ (Buddha is not a creator God ) ။ ကမၻာေလာက နွင့္ နတ္(God)- လူ- ျဗဟၼာ-သတၱဝါ-အားလံုးတို့၏ အျမင့္ျမတ္ဆံုးဆရာသခင္(ဘုရား) ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶဘာသာ တခုတည္းကသာ ဘုရားယံုျကည္ျခင္းကို သာမက ဘုရား၊တရား၊ သံဃာကို လံုးဝ မွီခိုအားထားကိုးကြယ္ယံုျကည္ျခင္း(believe in Lord Buddha, believe in Dharma teaching of Lord Buddha and believe in Sangha) + မိမိကိုယ္မိမိယံုျကည္ျခင္း(self-confidence )+ ေမတၱာ-ဂရုဏာ (Loving-kindness)+မိမိကိုယ္မိမိအားကိုးျခင္း(self reliance)+ အသိဉာဏ္(intelligence)+ လက္ေတြ့က်င့္စဉ္(practice) လမ္းစဉ္ေပၚတြင္ အဓိက အေျခခံထားသည္။

တစ္ေလာကလံုး၌ ရွိရွိသမွ် ေလာကီရတနာမ်ားကား ေလာကုတၱရာ ရတနာမ်ားနွင့္ အနည္းငယ္မွ် မတူေပ။သို့အတြက္ တစ္ေလာကလံုး၌ ေလာကုတၱရာ ရတနာျဖစ္ေသာဘုရား၊ တရား၊ သံဃာတို့သာ အေကာင္းဆံုးအျမင့္ဆံုး အျမတ္ဆံုးရတနာမ်ား ျဖစ္ေလသည္။

ျမတ္ဗုဒၶ ကို ဘီစီ ၆၂၃ (ဘီစီ ၆၂၃ +၂၀၁၄= လြန္ခဲ့ေသာနွစ္ေပါင္း၂၆၃၇ ) နီေပါနိုင္ငံ လုမၺိနီဥယ်ာဉ္ေတာ္တြင္ဖြားျမင္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား သည္ ဘီစီ ၅၉၄ (သက္ေတာ္ ၂၉နွစ္) မွစျပီး တရားက်င့္ျကံအားထုတ္ ခဲ့သျဖင့္ ဘီစီ ၅၈၈ (သက္ေတာ္ ၃၅နွစ္) (ဘီစီ ၅၈၈ +၂၀၁၄= လြန္ခဲ့ေသာနွစ္ေပါင္း၂၆၀၂ ) တြင္ အျမင့္ျမတ္ဆံုးေသာ ျမတ္စြာဘုရား ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ဘီစီ ၅၈၈ မွစျပီး ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားျပန့္ပြားခဲ့သည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား အျဖစ္ (ဘီစီ ၅၈၈ - ဘီစီ ၅၄၃ ) ၄၅ နွစ္ အတြင္း တစ္ေန့လွ်င္ ၂၂ နာရီ မိနစ္ ၂၀ ခန့္မွ် ေနမအား ညမနား လူသား, သတၱဝါတို့၏ ေကာင္းက်ိုးကို ေမွ်ာ္ကိုး၍ ထမ္းေဆာင္ေတာ္မူခဲ့သည္။ ဘုရားျဖစ္ျပီးေနာက္၊ ၄၅ ဝါပတ္လံုး တရားေဟာကာ၊ ေဝေနယ်မ်ားစြာ သတၱဝါတို့ကို နိဗၺာန္သို့ပို့ေဆာင္ေတာ္မူျပီးလွ်င္၊ (ဘီစီ ၅၄၃) တြင္ ပရိနိဗၺာန္ စံဝင္ေတာ္မူ သည္။

ကမၻာေပၚတြင္ ဗုဒၶဘာသာကိုးကြယ္ယံုျကည္သူ လူဦးေရအားျဖင့္ သန္း ၁၇၀ဝ ရွိသည္။ ဟိနၵူဘာသာဝင္ သန္း ၁ဝဝ၀ ေက်ာ္ တို့ကလည္း ေဂါတမ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား ကို ျကည္ညို ေလးစားျကသည္။ (In Hindu world is signed Lord Buddha as ninth avatar of Supreme God Vishnu and Hindu accept teachings of Buddha, but do not directly worship him. ) ဗုဒၶဘာသာ နွင့္ ဟိနၵူဘာသာတို့သည္ “ကြ်န္းကိုင္းမွီ ကိုင္းကြ်န္းမွီ ” ဆိုသကဲ့သို့၊ တစ္ဘာသာ နွင့္ တစ္ဘာသာ အမွီျပု လ်က္ ဆက္သြယ္ကာ တည္ရွိေနျကသည္။

ဟိနၵူဘာသာ စေသာ အျခားေသာ ဘာသာအယူဝါဒမ်ား၊ ဖန္ဆင္းရွင္ ဘုရားသခင္(God) တည္ရွိမႈကို အယံုအျကည္ မရွိသူ ဘာသာမဲ့ (free-thinkers/ Atheists/Anti-theist/no religion person) မ်ားကပင္ ေဂါတမဗုဒၶ ကို တနည္းမဟုတ္ တနည္းျဖင့္ ျကည္ညို ေလးစားျကသည္။

ဗုဒၶဘာသာ ၏ ေမတၱာ-ဂရုဏာ (Loving-kindness) ၊ သီလ၊သမာဓိ၊ပညာ ၊ သစၥာေလးပါး၊ မဂၢင္ ၈ ပါး ၊ ေအာင္ျခင္း ၈ ပါး၊ ကမၼ႒ဌာန္း၊ ဝိပႆနာ ၊ ပိဋကတ္ သံုးပံု ၊ ပါရမီဆယ္ပါး ၊ ခြင့္လွြတ္ျခင္း(Forgiveness) နွင့္ သည္းခံျခင္း(Tolerance) သည္ ကမၻာေပၚတြင္အလြန္ေက်ာ္ျကားလွသည္။

ဗုဒၶေခတ္ပညာေရး အဆင့္အတန္းနွင့္ နည္းစနစ္သည္ သမိုင္းေျကာင္းကိုလိုက္ျပီး ျပည္သူမ်ား၏ ယဉ္ေက်းမႈနွင့္၊ ျပည္သူမ်ား၏ လိုအပ္ခ်က္အရ ခံယူက်င့္သံုးလိုက္နာခဲ့ျက သည့္ ပညာေရးျဖစ္သည္။

ဗုဒၶဘာသာတြင္ကိုယ္က်င့္တရား(moral ethics of Buddhism) နွင့္ စံ(quality standards) မ်ားရွိသည္။ထို့ေျကာင့္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားမိန့္ျကားခ်မွတ္ ခဲ့ေသာ ေမတၱာဝါဒ+မွန္ကန္ေသာယံုျကည္မႈ+မွန္ကန္ေသာအသိတရား+မွန္ကန္ေသာေတြးေခၚေျမာ္ျမင္+အမွန္တရား(real truth) +မွန္ကန္ေသာက်င့္စဉ္တို့သည္ မွန္ကန္ေသာျငိမ္းခ်မ္းေရးဝါဒ အျဖစ္အေက်ာ္ျကားဆံုး လူသိအမ်ားဆံုးျဖစ္သည္။

လူသားတေယာက္ အေနျဖင့္ စိတ္နွလံုးျဖူစင္ ရိုးသား ေျဖာင့္မတ္သူ ျဖစ္လာေစရန္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား၏ တရားဓမၼ ကို ကိုယ္တိုင္ ေလ့လာဆည္းပူးျပီး ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား၏ တရားဓမၼ အတိုင္း တသက္တာလံုး အခ်ိန္မလပ္ က်င့္ျကံအားထုတ္ သြားသင့္ပါသည္၊

လူသားတေယာက္ အေနျဖင့္ တာဝန္တရပ္ ျဖစ္သည့္ စားဝတ္ေနေရး အတြက္ သမၼာ အာဇီဝ တည္း ဟူေသာ မွန္ကန္ေသာ အသက္ေမြးမႈ ျပုနိုင္ရန္ ဝိဇၨာပညာ နွင့္ ေခတ္မွီ သိပၸံပညာ အတတ္ပညာရပ္ တို့ကိုလည္း ေလ့လာ သင္ယူ ျဖည့္ဆည္းသင့္ပါသည္၊

ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟ၊ မာန၊ ဒိ႒ိိ (မိစၦာ ဒိ႒ိ) ၊သကၠာယ ဒိ႒ိိ၊ ဝိစိကိစၦာ၊ ထိနမိဒၶ၊ ဥဒၶစၥ ၊ အဟိရိက၊ အေနာတၱပၸ ကိေလသာ (၁၀) ပါး တို့ကိုေရွာင္ျကဉ္ရပါမည္။

ဗုဒၶ၊ ဓမၼ၊ သံဃာ ရတနာသံုးပါးကိုသာ အသိအမွတ္ျပုယံုျကည္ဆည္းကပ္ကိုးကြယ္၏။

ဗုဒၶဘာသာ ကိုင္းရွိုင္းသူသည္ ကာယဒုစရိုက္၊ ဝစီဒုစရိုက္၊ အျကံအစည္ဒုစရိုက္တို့မွ လြတ္ကင္းစင္ျကယ္ ျကည္ညိုဖြယ္ရွိေသာ ကာယကံအမႈ သမၼာကမၼႏၲ အလုပ္ မ်ိုးကိုသာ ျပုလုပ္မည္ ျဖစ္ပါသည္။ သီလနွင့္ သမာဓိ မဂၢင္ ျပည့္စံုလွ်င္ ထိုက္သည့္အားေလ်ာ္စြာ ပညာ ကိစၥလည္း ျပီးေစနိုင္ေသာေျကာင့္ သမၼာဒိ႒ိ နွင့္ သမၼာသကၤပၸ မဂၢင္ေဖာင္ျကီး ကိုလည္း စီးေနျကသူမ်ားပင္ ျဖစ္ပါသည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ သစၥာ၄-ပါး အမွန္တရားကို ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေလသည္။ ၎သစၥာ ၄-ပါးကို အမွန္သိလွ်င္ ခ်မ္းသာစစ္ကို ရမည္မွာ မလြဲတည္း။ ေလာကသည္ စိတ္မေက်နပ္ျခင္းအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ေဘးအႏၱရာယ္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ဆင္းရဲအမ်ဳိး မ်ဳိး၊ ေရာဂါအမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ျပည့္ႏွက္လ်က္ရွိေၾကာင္း ပထမ “ဒုကၡသစၥာ” က ညႊန္ျပ ေလသည္။ ထိုသို႔ ဆင္းရဲအမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ ျပည့္လ်က္ရွိရသည္မွာ တပ္မက္ျခင္း၊ မတရားလိုခ်င္ျခင္း၊ ကိုယ္က်ဳိးရွာျခင္း စေသာ ေလာဘေၾကာင့္ျဖစ္ေၾကာင္း ဒုတိယ “သမုဒယသစၥာ” က ညႊန္ျပေလသည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရွင္ သည္ ဤမွ်ေလာက္ကိုသာ ေဟာထားခဲ့လွ်င္ ဗုဒၶဘာသာတရားေတာ္ သည္ အဆိုးဘက္ကိုသာ ၾကည့္၍ တဘက္သတ္ေဟာေသာ တရားဟု ဆိုရန္ရွိ၏။ သို႔ရာတြင္ ကမၻာ့ေဆးဆရာႀကီးျဖစ္ေတာ္မူေသာ ဘုရားရွင္သည္ ကမၻာသူ ကမၻာ သားတို႔၏ ေရာဂါႏွင့္ ၎ေရာဂါ၏ အေၾကာင္းရင္းကို ျပၿပီး၍ ထိုေရာဂါ၏ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္ေသာ ေလာဘကို ပယ္ဖ်က္လွ်င္ ဆင္းရဲေရာဂါအေပါင္း ကင္း၍ ခ်မ္းသာအစစ္ကို ရႏိုင္ေၾကာင္း တတိယ “နိေရာဓသစၥာ” ျဖင့္ ျပေတာ္မူခဲ့ေလ သည္။ ၎ ဆင္းရဲေရာဂါ ေပ်ာက္ကင္းရန္ေဆးကို စတုတၳ “မဂၢသစၥာ” ျဖင့္ ျပေတာ္ မူခဲ့ေလသည္။

ေဆးကိုစားလွ်င္ ဆင္းရဲေရာဂါ အမွန္ေပ်ာက္မည္၊ ဤေနရာ၌ ေဆးစားျခင္း ဆိုသည္မွာ လမ္းမွန္လိုက္ျခင္းပင္တည္း။ လမ္းမွန္လိုက္ျခင္းဆိုသည္မွာ ေဘးအႏၱရာယ္ မကင္းသည္ လက္၀ဲစြန္း၊ လက္်ာစြန္း၊ အစြန္းႏွစ္ဘက္က်ေသာ လမ္းမဟုတ္၊ ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းေသာ အလယ္လမ္းကို ဆိုလိုသည္။ အလယ္လမ္း ဆိုသည္မွာ - အဂၤါရွစ္ပါးရွိေသာ မဂၢင္လမ္းတည္း။

မဂၢင္ ရွစ္ပါးကား - မွန္ကန္စြာသိျမင္ျခင္း၊ မွန္ကန္စြာႀကံစည္ျခင္း၊ မွန္ကန္စြာ ေျပာဆိုျခင္း၊ မွန္ကန္စြာျပဳလုပ္ျခင္း၊ မွန္ကန္စြာ အသက္ေမြးျခင္း၊ မွန္ကန္စြာ အားထုတ္ျခင္း၊ မွန္ကန္စြာ သတိျပဳျခင္း၊ မွန္ကန္စြာ တည္တံ့ျခင္း … ဤ ရွစ္ပါးတို႔ တည္း။

၁။ ဒုကၡသစၥာ The truth of dukkha (suffering, anxiety, unsatisfactoriness (Dukkha sacca)

၂။ သမုဒၶယသစၥာ The truth of the origin of dukkha (Samudaya sacca)

၃။ နိေရာဓသစၥာ The truth of the cessation of dukkha (Nirodha sacca)

၄။ မဂၢသစၥာ The truth of the path leading to the cessation of dukkha, Noble Eightfold Path (Magga sacca)

မဂၢင္ ဟူသည္ ကိေလသာတို့ကို ပယ္သတ္ေျကာင္း၊ နိဗၺာန္သို့ ေရာက္ေျကာင္းျဖစ္ေသာ တရားစုဟု အဓိပၸာယ္ရရွိပါသည္။ ၎တို့မွာ ေဖာ္ျပလတၱံပါအတိုင္း (၈) ပါးရွိသည္။

၁။ သမၼာဒိ႒ိ (Samma ditthi) = မွန္ေသာအယူအျမင္၊ Right Understanding or Right View

၂။ သမၼာသကၤပၸ (Samma sankappa) = မွန္ေသာအျကံ၊ Right Thought or Right Intention

၃။ သမၼာဝါစာ (Samma vaca) = မွန္ေသာစကား၊ Right Speech

၄။ သမၼာကမၼႏၲ ၱ (Samma kammanta) = မွန္ေသာအမႈအလုပ္ ၊Right Action

၅။ သမၼာအာဇီဝ (Samma ajiva) = မွန္ေသာအသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္းမႈ၊ Right Livelihood

၆။ သမၼာဝါယာမ (Samma vayama) = မွန္ေသာအားထုတ္မႈ၊ Right Effort or Right Diligence

၇။ သမၼာသတိ (Samma sati) = မွန္ေသာ ေအာက္ေမ့ နွလံုးသြင္းမႈ၊ Right Mindfulness

၈။ သမၼာသမာဓိ (Samma samadhi) = မွန္ေသာ တည္ျကည္ စူးစိုက္မႈ၊ Right Concentration

ေထရဝါဒ၊ မဟာယာန၊ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ

ဗုဒၶဘာသာ သည္ ကမၻာေပၚတြင္ လူဦးေရ (သန္း ၆၉၀ဝ) ေက်ာ္ ရွိသည့္ အနက္ ဗုဒၶဘာသာသည္ ကမၻာ့လူဦးေရ (သန္းေပါင္း သန္း ၁၇၀ဝ) ခန့္အထိ ကိုးကြယ္ယံုျကည္ေသာ ဘာသာတရားနွင့္အယူဝါဒျဖစ္သည္။

တရုတ္ျပည္သည္ ကမၻာ့ ဗုဒၶဘာသာ လူဦးေရ အမ်ားဆံုး နိုင္ငံလည္းျဖစ္သည္။ တရုတ္ျပည္တြင္ လူဦးေရ (သန္းေပါင္း ၁၀၀ဝ) ေက်ာ္အထိ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ ္ယံုျကည္သည္။ 

ထို့ေျကာင့္ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ၊ မဟာယာန နွင့္ ေထရဝါဒ ေပါင္းလွ်င္ ဗုဒၶဘာသာကိုးကြယ္ယံုျကည္သူ လူဦးေရအားျဖင့္ (သန္း ၁၇၀ဝ ေက်ာ္၊) ရွိသည္။

ကမၻာေပၚတြင္ ေထရဝါဒ၊ မဟာယာန၊ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားျပန့္ပြားခဲ့သည္။ ေထရဝါဒ ဂိုဏ္းသည္ သီဟိုဠ္ မွတဆင့္ ျမန္မာ၊လာအို၊ ထိုင္း၊ ကေမၻာဒီးယား၊ သီ​ရိ​လကၤ࿿ာ​နိုင္ငံ စေသာ ေဒသမ်ားသို့ ျပန့္ပြားသြားျခင္းျဖစ္၍ ေတာင္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာ ဟုလည္း ေခၚဆိုသည္။ နီေပါနိုင္ငံ တြင္လည္း ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားသည္။  

မဟာယာန သည္ တရုတ္၊ ထိုင္ဝမ္၊ တိဘက္၊ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ေျမာက္ကိုရီးယား၊ မြန္ဂိုးလီးယားနိုင္ငံ၊ မေလးရွားနိုင္ငံ၊ စင္ကာပူ၊ ဘူတန္နိုင္ငံ ၊ ဗီယက္နမ္နိုင္ငံ၊ နွင့္ ဂ်ပန္ စေသာ အေရွ့အာရွတခြင္တြင္ ထြန္းကားျပန့္ပြားေနျပီး မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ ဟုလည္း ေခၚဆိုသည္။

တိဘက္ ဗုဒၶဘာသာ ကို အခ်ို့က မဟာယန၏ ဂိုဏ္းခြဲ ဟု သတ္မွတ္ေသာ္လည္း အခ်ို့ကမူ မူလ ဗုဒၶဘာသာ၏ တတိယေျမာက္ ဂိုဏ္းျကီးအျဖစ္ သတ္မွတ္ျကသည္။ ထို့ျပင္ ဗုဒၶဘာသာ တြင္ အျခားဂိုဏ္းခြဲငယ္ အမ်ားအျပားရွိေသးသည္။

ဤသို့မ်ားရျခင္းသည္ ဝါဒနွင့္ ေဒသ ကြာဟခ်က္မ်ားေျကာင့္ ျဖစ္သည္။

 ေအဒီ ၅၀ဝ-ေအဒီ ၆၀ဝ တြင္ ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ သည္ တရုတ္ျပည္တြင္ ခ်န္ ဗုဒၶဘာသာ(禅 Chan Buddhism) ကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။

ဇင္ဗုဒၶဘာသာ အစ-ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ က 

ဇင္ဗုဒၶဘာသာသည္ တရုတ္ျပည္မွာျမစ္ဖ်ားခံျပီး ဂ်ပန္ မွာ ထြန္းကားပါသည္။ ယဥ္ေက်းမူ အေမြအႏွစ္ ေတြကုိလည္း အမ်ဳိးသား ယဥ္ေက်းမူအေမြ အျဖစ္ တန္ဖုိးထားၿပီး ထိမ္းသိမ္း ေစာင္႔ေရွာက္မူေတြကုိလုပ္ၾကပါသည္။  

ဂ်ပန္ႏုိင္ငံကုိ ဗုဒၶဘာသာ သာသနာ သည္ တရုတ္ႏုိင္ငံ ကေန ဂ်ပန္ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ သာသနာျပဳ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြ ကတဆင္႔ ေရာက္ရွိသည္။

ဇင္ (ဈာန္) ဗုဒၶဘာသာ သည္ ဂ်ပန္ တြင္ ကိုးကြယ္က်င့္သံုးျကေသာ မဟာယာန ဗုဒၶဘာသာ တစ္မ်ိုး ျဖစ္ျပီး သတၱဝါအားလံုးအား အျကမ္းမဖက္ေရးနွင့္ သုညတ ဝါဒ (SUNYATA) တရား လမ္းစဉ္ေပၚတြင္ အေျခခံထားသည္။ "ဆာတိုရီ" Satori (悟ႎ) က်င့္စဥ္သည္ လြန္စြာနာမည္ႀကီးလွသည္။

ဇင္ (ဈာန္) ဗုဒၶဘာသာ တြင္  ဝိပႆနာလမ္းစဉ္ မရွိ။ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ သည္ သမထ လမ္းစဉ္ေပၚတြင္ အေျခခံသည္။

ဂ်ပန္ျပည္ ကရာေတး ကိုယ္ခံပညာ သည္ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ ( ဈာန္) သမထ လမ္းစဉ္ေပၚတြင္ အေျခခံသည္။ ေရွာင္လင္ ကြန္ဖူး ကိုယ္ခံပညာ သည္ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ( ဈာန္) သမထ လမ္းစဉ္ေပၚတြင္ အေျခခံသည္။

သုညတ သည္ အလံုးစံုၿငိမ္းခ်မ္းျခင္း၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ မရွိေသာ ေအးျငိမ္းခ်မ္းသာမႈ ၊ တဏွာ မရွိျခင္း လမ္းစဉ္ေပၚတြင္ အေျခခံထားသည္။ တဏွာမွ ကင္းလြတ္ျခင္း ၊ ဒုကၡမွ အျပီးတိုင္လြတ္ေျမာက္ျခင္း၊ စြန့္လြတ္ျခင္း၊ လြတ္ေျမာက္ျခင္း ၊ မကပ္ျငိျခင္း ၊ ပူေဆြးမႈ မရွိျခင္း ၊ ငိုေႂကြးမႈ မရွိျခင္း၊ ေသာက မရွိျခင္း ၊ အညစ္အေျကး ကိေလသာ မရွိျခင္း စသည္ တို့ျဖစ္သည္။ သုညတ အနတၱ တရား မွာက်ယ္ျပန့္စြာ ဇင္ဗုဒၶဘာသာအမ်ား နာျကားေနျကဆဲျဖစ္သည္။

ဇင္ဗုဒၶဘာသာ ကမၼဌာန္း တရား သမထ (meditation) အလုပ္သည္ သုညတ စိတ္ နွင့္ ဆိုင္သျဖင့္ မိမိစိတ္ဓာတ္၏ ျဖူစင္မႈ တိုးပြားလာေအာင္ မွန္ေသာအားထုတ္ရေသာ အလုပ္မ်ိုးကို ဆိုလိုသည္။

ဘာဝနာ သည္ သမထ ဘာဝနာ၊ ဝိပႆနာ ဘာဝနာ ဟူ၍ နွစ္မ်ိုးရွိ၏။ ကမၼဌာန္းဟူသည္ ကမၼဌာန ဟူေသာ ပါဠိ စကားကို ျမန္မာလို ေခၚေဝၚျခင္း ျဖစ္၏။ ကမၼဌာနဟူေသာ ပါဠိစကား သည္ ကမၼပုဒ္နွင့္ ဌာနပုဒ္တြဲစပ္၍ ျဖစ္ေသာ စကားတည္း။

ထိုနွစ္ပုဒ္တြင္ ကမၼပုဒ္ မွာ အလုပ္ ဟူေသာ အနက္ကိုေဟာ၏။ ဌာနပုဒ္မွာ တည္ရာဟူေသာ အနက္ကို ေဟာ၏။ ထို့ေျကာင့္ ဘာဝနာအလုပ္၏ တည္ရာျဖစ္ေသာ အာရံုမ်ားကို ကမၼဌာန္း ဆိုသည္ဟု မွတ္ရမည္။

သမထ ဘာဝနာ ဟူသည္ အာရံုေျခာက္ပါး၌ လြင့္ပါးေခ်ာက္ခ်ား၍ ေနေသာစိတ္ကို တစ္ခုတည္းေသာ အာရံု၌ သမၼာသတိ(Right mindfulness) စြဲျမဲစြာ သက္ဝင္ ေစ၍ စူးစူးစိုက္စိုက္ သမၼာသမာဓိ(Right Concentration) တည္တည္တံ့တံ့ ရႈျခင္းသေဘာျဖစ္သည္။) ဇင္ဗုဒၶဘာသာ သည္ သမထ လမ္းစဉ္ေပၚတြင္ အေျခခံသည္။

တရုတ္ျပည္တြင္ ဗုဒၶဘာသာ ေက်ာင္းတိုက္ေပါင္း (၁၃၀ဝ၀) ရွိ သည္။ အရွင္ေဗာဓိဓမၼ တရုတ္ ျပည္ သို့ ျကြ၍ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ( ဈာန္) ဂိုဏ္း ကို တည္ေထာင္သည္။ ကိုရီးယားျပည္ သို့ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ေရာက္ရွိသည္ ။

ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ဆူမိကို (ဆြိကို) Empress Suiko (ေအဒီ ၅၅၄-ေအဒီ ၆၂၈) ဘုရင္မျကီးလက္ထက္ ရွိုတိုကု တိုင္းရွိ မင္းသားျကီး(Prince Shotoku Taishi) (ေအဒီ ၅၇၄-ေအဒီ ၆၆၂ ) ၏ ျကိုးပမ္း မႉေျကာင့္ ဂ်ပန္တျပည္လံုး မဟာယန ဇင္ဗုဒၶဘာသာကို ကိုးကြယ္ခဲ့ျကသည္ ။

ရွိုတိုကု တိုင္းရွိ မင္းသားျကီးသည္ ဗုဒၶဘာသာကို ကိုင္းရွိုင္းသူျဖစ္ျပီး ဗုဒၶဘာသာကို နိုင္ငံေတာ္ဘာသာ အျဖစ္ေျကျငာခဲ့သည္။ (၁၁) ရာစုတြင္ ဂ်ပန္နိုင္ငံသို့ ဗုဒၶရုပ္ပြားေတာ္ စတင္ေရာက္ရွိသည္ ။ ဗုဒၶဘာသာကို အေျခခံ၍ ဂ်ပန္ျပည္ အုပ္ခ်ုပ္ေရး ဥပေဒကိုေရးဆြဲခဲ့သည္။

ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ (ေအဒီ ၅၀ဝ-ေအဒီ ၆၀ဝ) သည္ တရုတ္ျပည္တြင္ ခ်န္ ဗုဒၶဘာသာကို စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ တရုတ္ျပည္ေရွာင္လင္ဘုရားေက်ာင္းသို့ ေရာက္ရွိခဲ့ျပီးကိုယ္ခံပညာ နွင့္ ဇင္ဗုဒၶဘာသာကို စံနစ္တက် သင္ျကားေလ့က်င့္ေပးခဲ့သည္။ ဇင္ (ဈာန္) ဗုဒၶဘာသာ ၏ တရားရႈမွတ္ျခင္း 坐禅 သည္ ထင္ရွားေက်ာ္ျကားသည္။

ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ (Father of Zen Buddhism) သည္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ပ်ံ့ပြားေရးအတြက္ ေအဒီ (၅၀ဝ) တြင္ တရုတ္ျပည္ေရွာင္လင္ဘုရားေက်ာင္းသို့ ေရာက္ရွိခဲ့ေသာ အိနၵိယလူမ်ိုး တရားျပဆရာေတာ္ျဖစ္သည္။ ကမၻာတြင္ နာမည္ေက်ာ္ျကား လူသိအမ်ားဆံုး မဟာယာန ဇင္(ဈာန္ ) ဗုဒၶဘာသာ ဆရာေတာ္ျဖစ္သည္။

တရုတ္ျပည္တြင္ ဆရာေတာ္ ေဗာဓိဓမၼ ကို 達摩 Bodhidharma ဟု ေခၚဆိုသည္။ ခ်န္ ဗုဒၶဘာသာ( Chán Buddhism) နွင့္ ေရွာင္လင္ ကြန္ဖူး ကိုယ္ခံပညာ တို့ ၏ ေရွ့ေဆာင္ဦးစီးဦးကိုင္တည္ေထာင္သူပုဂၢိုလ္ျကီးအျဖစ္ သတ္မွတ္ျကသည္။ ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ဆရာေတာ္ေဗာဓိဓမၼ ကို 達磨 Daruma ဟု ေခၚဆိုသည္။

ဇင္ဗုဒၶဘာသာ (Zen Buddhism) နွင့္ ကိုယ္ခံပညာတို့၏ေရွ့ေဆာင္သူပုဂၢိုလ္ျကီးအျဖစ္ သတ္မွတ္ျကသည္။ တရုတ္ျပည္မွ လာေသာ မဟာယာန ခ်န္( 禪 ) ဗုဒၶဘာသာ သုညတ တရား အယူအဆမ်ားေပၚတြင္ မူတည္၍ ဂ်ပန္တို့သည္ ဇင္ (禪) ဗုဒၶဘာသာ အျဖစ္ေျပာင္းလဲလာျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

ဇင္ဗုဒၶဘာသာ၏ က်င့္စဥ္အႏွစ္ခ်ဳပ္သည္ကား

ထိုးထြင္းသိျမင္စြမ္းေသာ"ေဗာဓိဉာဏ္" (Satori) အျဖစ္ သတ္မွတ္ျကသည္။ 
 ဇင္ (禪) (ဈာန္) က်င့္စဉ္ အနွစ္ခ်ုပ္ "ဆာတိုရီ" Satori (悟ႎ) သည္ အလြယ္နွင့္ရနိုင္ေသာ တရားမ်ိုးမဟုတ္။ (Satori and kenshō are commonly translated as enlightenment, a word that is also used to translate bodhi, wisdom and buddhahood.) အျကိမ္ျကိမ္ အထပ္ထပ္တရားရႈမွတ္ျခင္း က်င့္ျကံ အားထုတ္ စီးျဖန္းရ၏။

ကန္ေရွာ (見性) (ေဗာဓိ) သည္ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ ဘုရားေလာင္းက်င့္စဉ္ ၏ အနွစ္သာရ ျဖစ္သည္။ ဇင္ဗုဒၶအယူဝါဒ၏ပံုစံ အမ်ားစုသည္ ကမၼ႒ဌာန္း တရားထိုင္ျခင္း သမထအလုပ္သည္ စိတ္နွင့္ ဆိုင္သျဖင့္ မိမိစိတ္ဓာတ္၏ ျဖူစင္မႈ တိုးပြားလာေအာင္ အားထုတ္ရေသာ အလုပ္မ်ိုးဟု ဆိုလိုသည္။ 

ေဂါတမ ဗုဒၶဘုရား သည္ လူ့သမိုင္းတြင္ဩဇာအျကီးမားဆံုးေသာ အျမင့္ျမတ္ဆံုးေသာ၊ အမွန္ဆံုး  ထိပ္ဆံုးအဓိကပုဂၢိုလ္ဘုရားျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဘာသာသည္ ကမၻာေပၚတြင္နာမည္အေက်ာ္ျကားဆံုး လူသိအမ်ားဆံုး(most popular religion) ျငိမ္းခ်မ္းမႈ အရွိဆံုး (most peaceful religion) ဘာသာ ကမၻာ့အေကာင္းဆံုး ဘာသာျဖစ္သည။္

ေထရဝါဒ နွင့္ မဟာယာန နွစ္ဖက္လံုးက သက်မုနိ ဗုဒၶ ျမတ္စြာကို အျမင့္ျမတ္ဆံုးေသာျမတ္စြာဘုရား အျဖစ္လက္ခံျကသည္။ သစၥာ ေလးပါး တရားေတာ္ကို နွစ္ဖက္လံုးက အျပည့္အဝလက္ခံျကသည္။ မဂၢင္ရွစ္ပါး လမ္းစဉ္သည္ နွစ္ဖက္လံုး၏ တရားျဖစ္သည္။ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ ေဒသနာေတာ္သည္ နွစ္ဖက္လံုးတြင္ အတူတူပဲျဖစ္သည္။

ဖန္ဆင္းရွင္(God) ကို နွစ္ဖက္လံုးတြင္ လက္မခံျကပါ။ 

အနိစၥ ၊ဒုကၡ၊အနတၱ နွင့္ သီလ၊သမာဓိ ၊ပညာေတြကို နွစ္ဖက္လံုးက လက္ခံျကတဲ့ အတြက္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္၏ အဓိက တရားအနွစ္ေတြသည္ မကြဲျပားဘူးလို့ ဆိုရပါမည္။ အနတၱ ကို နွစ္ဖက္လံုးတြင္လက္ခံပါသည္။ မဟာယနသည္ အတၱဝါဒ မဟုတ္ပါ။

အဓိက ကြဲျပားခ်က္က တရားေတာ္ေတြ ေပၚမွာ မဟုတ္ပါ။ ေဗာဓိသတၱ လို့ ေခၚတဲ့ ဘုရားေလာင္း ၊ ဘုရားက်င့္စဉ္ က်င့္သူအေပၚမွာ ထားတဲ့ သေဘာထား ျဖစ္သည္။

ေထရဝါဒ က ဘုရားေလာင္း ကို ပုထုဇဉ္ပဲရွိေသးလို့ မကိုးကြယ္ျကပါ။ 

တခ်ို့က ဆိုျပန္သည္။ ေထရဝါဒဆိုတာ ရဟနၱာ ျဖစ္ဖို့နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပုဖို့ က်င့္တဲ့ ဝါဒျဖစ္ျပီး ၊ မဟာယာနကေတာ့ ဗုဒၶျဖစ္မယ့္ ဘုရားေလာင္း ေဗာဓိသတၱ က်င့္စဉ္ ကို လက္ခံတဲ့ ဝါဒ လို့ ဆိုျကျပန္သည္။

မ်ားစြာေသာ ဗုဒၶရွင္ေတာ္၏ သြန္သင္ေဟာျကားခ်က္မ်ားကို ေလ်ာ့ရဲရဲ ထားသည္ ဟု ေဖာ္ျပသည္။ ဤကဲ့သို့ေလ်ာ့ရဲရဲျဖစ္ေနျခင္းသည္ အမ်ိုးမ်ိုးကြဲျဟးေနသည့္ သြန္သင္ ေဟာျကားခ်က္မ်ားတြင္ ပါရွိသည့္ အမ်ိုးမ်ိုးေသာ သေဘာထားျခားနားခ်က္မ်ားကို မဟာယာန တြင္ ထည့္သြင္းထားနိုင္ရန္အတြက္ျဖစ္သည္ လို့ ဆိုျကျပန္သည္။ မဟာယာနသည္ ျကီးမားေသာ ဘာသာေရးနွင့္ အေတြးအေခၚအေဆာက္အအံုျကီးျဖစ္သည္။

မဟာယာန ယံုျကည္မႈသည္ ေရွးယခင္ အဂါမ (Agama ) ျပဌာန္းခ်က္မ်ားကို ထပ္မံျဖည့္စြက္ထားသည့္ မဟာယာနသုတ္ အသစ္မ်ားျဖင့္ ဖြင့္ဆိုထားပါ သည္။ ယင္းသုတ္ အသစ္သည္ ဗုဒၶဘာသာ၏ အေျခခံယူဆခ်က္မ်ားနွင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ားကို ေရွြ့ေျဟင္းထားသည့္ သုတ္တခုျဖစ္ပါသည္။

ထို့အျပင္ သီရိမာလသုတ္ (Srimala Sutra) တြင္ တင္ျပထားသည္မွာ မဟာယာနကို ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္ျခင္းသည္ သူ၏အရည္အေသြးမ်ား ကို ထာဝရျမင့္မားေနေစျပီး ပေစၥကဗုဒၶ လမ္းသို့ လိုက္သြားေစသည္။

(The Śrīmālādevī Siṃhanāda Sūtra (Sanskrit; traditional Chinese: 勝鬘師子吼一乘大方便方廣經; pinyin: Shèngmán Shīzihǒu Yīchéng Dàfāngbiàn Fāngguǎng Jīng; Japanese: 勝鬘経 Shōman-kyō) is one of the main early Mahāyāna Buddhist texts.)

ေထရဝါဒ တြင္ ေဗာဓိသတၱ သည္ လြတ္ေျမာက္ရာ လမ္းကို သစၥာတရားကို မသိေသးတဲ့ ပုထုဇဉ္မို့ မကိုးကြယ္ျကပါ။ မဟာယာန တြင္ ကိုးကြယ္စရာ ေဗာဓိသတၱ ေတြ မ်ားပါသည္။ ဘုရားေလာင္း ၊ ဘုရား၏ မိခင္၊ ဖခင္ ….အစံုပဲျဖစ္သည္။

မဟာယာန မွာ အရဟတၱဖိုလ္ရျပီးသား ရဟနၱာပုဂၢိုလ္သည္ အရဟတၱဖိုလ္ကေန နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပုလို့ မရေသးပါ။ အရဟတၱဖိုလ္ကေန အနာဂမ္ ၊ သကဒါဂမ္ ၊ ေသာတာပန္ အထိ ျပန္ ေလွ်ာက်သြားျပီး ပုထုဇဉ္ျပန္ျဖစ္သြားရသည္ ။ ျပီးမွ ဘုရားဆုပန္ျပီး ဘုရားျဖစ္ဖို့ ျပန္ျကိုးစားျကရသည္။

ေထရဝါဒ နွင့္ မဟာယာန အယူအဆ တခ်ို့ လြဲေနသည္။

ဝိနည္း+ သုတၱန္ + အဘိဓမၼာမ်ား မူရင္းအတိုင္းလိုက္နာက်င့္ျကံျပီး နဲနဲမွ မျပင္တာက ေထရဝါဒ ျဖစ္သည္။

မူရင္းမွ အယူအဆ တခ်ို့ နဲနဲ ျပင္သည္က မဟာယာန ဝါဒ ျဖစ္သည္။

ေထရ ဝါဒ က ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားမိန့္ျကားခ်မွတ္ခဲ့ေသာ မူရင္း ဝိနည္း+ သုတၱန္ + အဘိဓမၼာမ်ား ၊ သိကၡာပုဒ္မ်ား တရားေတာ္မ်ားကို နဲနဲမွ မျပင္ျကပါ။

မဟာယာန နွင့္ ေထရဝါဒ ဟူ၍ဂိုဏ္းျကီး နွစ္ခုကြဲသကဲ့သို့ နိဗၺာန္ နွင့္ ပတ္သက္ေသာ အယူအဆမွာလည္း ကြဲျပားသည္။ 

မဟာယာန က်မ္းမ်ားတြင္ နိဗၺာန္ကို သုခခ်မ္းသာတို့ျဖင့္ ျပည့္စံုသည့္ ဘံုဗိမာန္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ သံသရာကိုယ္၌ကပင္ နိဗၺာန္ျဖစ္သည္ ဟူ၍လည္းေကာင္း ကြဲျပားေသာ အယူအဆမ်ား၊သေဘာတရားမ်ားကို တင္ျပထားသည္။

မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ ေက်ာင္းေတာ္မ်ားသည္ ေရွးယခင္ဗုဒၶ ဘာသာေက်ာင္းေတာ္မ်ားတြင္ သင္ျကား ခဲ့သည့္ ဒုကၡ မွကင္းလြတ္ျခင္းနွင့္ နိဗၺာန္ေရာက္ရာေရာက္ေျကာင္း စံမ်ားကို အေလးထားသင္ျကားျခင္း မရွိပါ။

မဟာယာနအဆိုအမိန့္၏ အေျခခံက်ေသာမူမ်ားသည္ အရာအားလံုးအတြက္ ဒုကၡမွ အလံုးစံုလြတ္ေျမာက္ေရး ျဖစ္နိုင္စြမ္းအားနွင့္ ဗုဒၶ၏တည္ရွိေနမႈနွင့္ ေဗာဓိသတၱမ်ား၊ ဗုဒၶသဘာဝ (佛性) ကို ပံုေဖာ္ေပးသည့္ အေပၚတြင္ အေျခခံထားပါသည္။

အခ်ို့ေသာမဟာယာန ေက်ာင္းေတာ္ မ်ားသည္ ဘာသာေရး ယံုျကည္မႈေဖာ္ျပခ်က္ကို လြယ္ကူစြာ ရွင္းလင္းေဖာ္ျပရာတြင္ ဗုဒၶ အမိတဗ Amitabha ၏ နာမေတာ္အားျဖင့္ ကယ္တင္ျခင္းကိုရရွိျခင္း၊ ဗုဒၶ အမိတဗ ထံသို့ဂါထာမနၱာန္မ်ားရြတ္ျခင္းျဖင့္ ဘာသာယံုျကည္မႈနွင့္ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မႈ တို့ကို ရရွိေစသည္။

(Amitabha is a celestial Buddha described in the scriptures of the Mahayana school of Buddhism.. "Amitabha" is translatable as "Infinite Light," hence Amitabha is often called "The Buddha of Infinite Light.")

ဗုဒၶဘာသာ၏ ကိုးကြယ္ဆည္းကပ္မႈဘဝပံုစံ သည္ သန့္ရွင္းေသာ ေျမေက်ာင္းေတာ္ Pure Land Buddhism ၏ ျပင္းထန္ေသာ အာရံုစူးစိုက္ထားမႈ တစ္ခုျဖစ္ျပီး မဟာယာနဘာသာအေရွ့အာရွတစ္လွြားတြင္ ေအာင္ျမင္ခဲ့ျခင္းတြင္ ျကီးမားစြာပါဝင္ခဲ့သည္။

အေရွ့အာရွတြင္ စိတ္၏မူလအေျခခံမ်ားသည္ ဘုရားရွိခိုးရြတ္ဆိုျခင္း ၊ မနၱာန္ရြတ္ဆိုျခင္း သို့မဟုတ္ ဓရဏပရိတ္ ရြတ္ျခင္းတို့အေပၚတြင္ ဓေလ့ထံုးတမ္းအရ အမွီသဟဲျပုေနသည္။ မဟာယာန သုတ္မ်ား ရြတ္ဖတ္ပူေဇာ္ျခင္းနွင့္ တရားအားထုတ္ျခင္းမ်ားေပၚတြင္ မွီခိုေနပါသည္။

တရုတ္ ဗုဒၶဘာသာတြင္ ဘုန္းျကီးအမ်ားစုသည္ သန့္ရွင္းေသာေျမေက်ာင္းေတာ္၏ အဆိုအတိုင္းက်င့္ျကံအားထုတ္ျကျပီး အခ်ို့ေသာ ဘုန္းျကီးမ်ားသည္ ဇန္ေက်ာင္းေတာ္၏ သင္ျကားမႈမ်ားနွင့္ ေပါင္းစပ္က်င့္ျကံအားထုတ္ျကသည္။

မဟာယာနေက်ာင္းအမ်ားစုသည္ ဘုရားမျဖစ္ေသးသည့္ ေဗာဓိသတၱ မ်ား၏ နတ္ကြန္းမ်ားကို လည္း ယံုျကည္သက္ဝင္မႈရွိသည္။ ေဗာဓိသတၱမ်ားသည္ ပုဂၢိုလ္ေရးထူးခြ်န္မႈ ၊ ဆံုးခန္းတိုင္ အတတ္ပညာ ၊ လူသားမ်ားနွင့္ အျခားဘံုမ်ား (တိရစၦာန္ ၊ တေစၦသရဲ ၊ တစ္ဝက္တစ္ပ်က္နတ္မ်ားစသည္) ကို ကယ္တင္ေရးတို့ ကို ရရွိရန္ဆံုးျဖတ္ထားျကသူမ်ား ျဖစ္သည္။

သို့ေသာ္ ေထရဝါဒတြင္မူ ဆရာစဉ္ဆက္ နွင့္ က်မ္းဂန္မ်ားတြင္ နိဗၺာန္သည္ တည္ေနရာဘံု အျဖစ္ မယူဆ၊ မသတ္မွတ္သင့္ေျကာင္း၊ သံသရာ နွင့္ ဆက္စပ္မႈကင္းမွ သာလွ်င္ နိဗၺာန္ျဖစ္ေျကာင္း အစရွိသျဖင့္ တိက်စြာရွင္းလင္းျပဆိုထားေပသည္။

ေထရဝါဒ ဗုဒၶက်မ္းဂန္အရ ၃၁ ဘံု၌ ရွိျကေသာ သတၱဝါတို့သည္ သံသရာလည္ျကရာတြင္ ၃၁-ဘံုမွ စိတ္ ၏ လံုးဝ ခ်မ္းသာရာျဖစ္ေသာ ကိေလသာ မ်ားမွ လြတ္ကင္းရာကို နိဗၺာန္ဟု ေခၚသည္။ နိဗၺာန္တြင္ လူတို့၏ ဒုကၡအားလံုးမွ ကြ်တ္ျငွိမ္းျပီး နိဗၺာန္ သို့ေရာက္ရွိျပီးေနာက္ သံသရာ အသစ္တဖန္ျပန္လယ္ျခင္း မရွိေတာ့ေပ။

အခ်ုပ္အားျဖင့္ နိဗၺာန္ဆိုသည္မွာ တက္မက္မႈ၊ တြယ္တာမႈ ကင္းရာ(မျဖစ္ရာ) ဟူ၍ အဓိပၸါယ္ရသည္။ ဘဝတစ္ခုနွင့္ တစ္ခုကို ဆက္စပ္ေပးတတ္ေသာ တက္မက္မႈ (တဏွာ) မျဖစ္ရာ ကုန္ဆံုးရာ (တဏွာ)မွ လြတ္ေျမာက္ရာ လြတ္ေျမာက္ေျကာင္း တဏွာကုန္ျငိမ္းရာ နိဗၺာန္ပင္ ျဖစ္သည္။ နိဗၺာန္သည္ ေကာင္းဘံုကဲ့သို့ ေနရာအျဖစ္ မရွိေပ။ ေဖာ္ျပပါ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ၊ ဇင္ဗုဒၶဘာသာ နွင့္ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာ တို့သည္ သူ့နည္း သူ့ဟန္နွင့္သူ လူသားမ်ားအတြက္ အက်ိုးရွိေသာ ဆံုးမဩဝါဒမ်ား ပါရွိျကသည္။

Tag : Craft, thaing